بازار جهانی لوازم آرایشی و بهداشتی از منظر نظام حلیت اسلامی
بازار لوازم آرایشی و بهداشتی یکی از بزرگ‌ترین صنایع جهانی است که نقش مهمی در زندگی روزمره انسان‌ها ایفا می‌کند. در این بازار، مفهوم “محصولات حلال” به‌عنوان بخشی از این صنعت رو به رشد مطرح است و حدود 8 درصد از کل بازار جهانی را شامل می‌شود. رشد تقاضا برای کالاها و خدمات حلال ناشی از افزایش آگاهی مسلمانان نسبت به احکام شرعی، توجه به طهارت و پاکی مواد اولیه، و رعایت فرآیندهای تولید شرعی است. در ادامه، برخی از موضوعات و چالش‌های مرتبط با نظام حلیت در این حوزه بررسی می‌شود:
1. مواد اولیه در محصولات آرایشی و بهداشتی
بقایای جفت و جنین:
استفاده از سلول‌ها یا اجزای استخراج‌شده از جنین و جفت انسان یا حیوان در برخی محصولات آرایشی از منظر فقه اسلامی محل اشکال است. اگر این مواد نجس یا از منابع حرام تهیه شوند، مصرف آن‌ها جایز نیست.
آنزیم و چربی خوک:
استفاده از آنزیم‌ها و چربی‌های خوک در تولید صابون‌ها، کرم‌ها و سایر محصولات، حرام است مگر آنکه تغییر ماهیت (استحاله) صورت گیرد.
کلاژن:
اگر کلاژن از منابع حلال (مانند ماهی حلال‌گوشت) تهیه شود، استفاده از آن اشکالی ندارد. اما اگر منبع آن از حیوانات نجس‌العین یا غیر مذکی باشد، مصرف آن حرام است.
گلیسیرین با منشأ حیوانی:
در صورتی که منشأ گلیسیرین از حیوانات غیرحلال‌گوشت یا بدون ذبح شرعی باشد، استفاده از آن جایز نیست.
2. الکل در محصولات آرایشی و بهداشتی
اتانول در عطرها و ادکلن‌ها:
از الکل در عطرها در صورتی که مست‌کننده نباشد و به مقدار کم باشد، محل بحث فقهی است. برخی فقها معتقدند که در صورت استهلاک و عدم امکان استفاده مست‌کننده، استفاده از این محصولات جایز است.
الکل در دهان‌شویه‌ها:
درصد مجاز الکل در این محصولات باید به حدی باشد که مست‌کنندگی نداشته و در صورت استفاده به هدف نظافت، تأثیری در طهارت فرد نگذارد.
3. استفاده از مواد حیوانی در محصولات زیبایی
مو انسان و حیوانات در کلاه‌گیس و کاشت مو:
استفاده از موی حیوانات حرام‌گوشت یا انسان مرده اشکال دارد. موی مصنوعی یا حیوانات حلال‌گوشت که ذبح شرعی شده‌اند، بلامانع است.
کاشت ناخن و ایجاد موانع دائمی یا سخت‌زوال:
کاشت
ناخن در صورتی که مانع وضو و غسل شرعی شود، موجب بطلان عبادات فرد می‌گردد و اشکال فقهی دارد.
4. مسائل اخلاقی و اجتماعی
تشبّه به کفار:
آرایش و سبک زندگی که موجب تشبّه به کفار شود و هویت دینی فرد را تحت‌الشعاع قرار دهد، از نظر شرعی مذموم است.
تشبّه زن به مرد و بالعکس:
آرایشی که موجب تشبّه به جنس مخالف شود، حرام است و در روایات به شدت از آن نهی شده است.
آرایشگر غیرهمجنس:
مراجعه به آرایشگران غیرهمجنس، به دلیل حرمت نگاه به بدن دیگران و لمس بدن، جایز نیست مگر در موارد ضرورت.
تدلیس و فریب:
استفاده از محصولات آرایشی برای فریب دیگران (مانند تغییر چهره به‌گونه‌ای که موجب گمراهی فرد مقابل شود) از نظر اخلاقی و شرعی نکوهیده است.
5. دوام و ماندگاری مواد آرایشی
لوازم آرایشی با ماندگاری بالا:
این محصولات ممکن است مانع رسیدن آب به پوست شوند و در وضو و غسل اختلال ایجاد کنند. استفاده از آن‌ها باید با در نظر گرفتن شرایط شرعی باشد.
6. نظام حلیت در تولید، عرضه و مصرف
برای تضمین حلیت محصولات آرایشی و بهداشتی، لازم است که نظامی جامع طراحی شود که شامل موارد زیر باشد:
1. شفافیت در زنجیره تأمین:
تولیدکنندگان باید منشأ مواد اولیه را به‌طور کامل مشخص کنند.
2. نظارت شرعی:
فرآیند تولید باید تحت نظارت کارشناسان شرعی قرار گیرد.
3. استانداردهای حلال:
سازمان‌های اسلامی باید استانداردهای مشخصی برای محصولات آرایشی تدوین کنند.
4. آگاهی‌بخشی به مصرف‌کنندگان:
اطلاع‌رسانی درباره اهمیت استفاده از محصولات حلال و تأثیر آن‌ها بر طهارت و پاکی فرد ضروری است.
نتیجه‌گیری
بازار لوازم آرایشی حلال با رشد فزاینده‌ای روبروست و نیاز به پژوهش‌های عمیق‌تر در زمینه احکام شرعی، توسعه استانداردها، و ایجاد بستر مناسب برای تولید و عرضه این محصولات احساس می‌شود. توجه به این اصول نه تنها نیازهای دینی مسلم
انان را برآورده می‌کند، بلکه فرصتی برای توسعه اقتصادی در این حوزه نیز فراهم می‌آورد.
بدون دیدگاه